“Lisan‑ı hâl, lisan‑ı kâlden entaktır” Kimin Sözü? Erkeklerin ve Kadınların Farklı Bakış Açılarıyla Bir İnceleme
Sevgili okur, gel biraz oturalım ve konuşalım — sadece bir sözü değil, bir yaşama biçimini beraberce düşünelim. Hayatın ritmini yakalamayı sevenler için bu söz bir davettir: “Lisan‑ı hâl, lisan‑ı kâlden entaktır.” Peki bu söz kime aittir, ne anlam taşır ve erkeklerle kadınlar açısından nasıl farklı yorumlanabilir? Haydi birlikte keşfedelim.
—
Kaynağı ve Kökeni
Söz Türkçeye Arapçadan geçmiştir: lisan‑ı hâl (“hal dili”) ile lisan‑ı kâl (“konuşma dili”) arasında bir kıyas kurar. Ancak net olarak kimin söylediği konusunda yaygın bir mutabakat yoktur: kaynaklarda “eskiler der ki…” ifadesiyle aktarılır. ([1000Kitap][1]) Bazı yazılarda bu sözün klasik kelâm‑ahlâk literatüründe yer aldığı, fakat doğrudan bir isimle ilişkilendirilmediği görülmektedir. ([dinimizislam.com][2]) Dolayısıyla kesin bir “kime ait” ifadesi vermekten ziyade, bu sözün kültürel ve ahlâkî bir öğüt olarak benimsenmiş olduğunu söyleyebiliriz.
—
Anlamı Ne?
Söze göre, bir kişinin hâli, yani davranışları, duruşu, yaşam biçimi, konuşmasından daha etkili ve kuvvetlidir. Yani “sen ne söylüyorsun”dan önce “sen nasıl yaşıyorsun” önemlidir. ([Türkiye Gazetesi][3]) Bu, hem bireysel hem toplumsal düzeyde geçerlidir: bir liderin ya da bir anne‑babanın sözlerinden ziyade haliyle verdiği mesajın iz bırakıcılığı büyüktür.
—
Erkeklerin Objektif ve Veri Odaklı Yaklaşımı
Erkek bakış açısıyla bu söz bir strateji, bir verimlilik ölçütü gibidir: “Hâlimle ne kadar güçlü bir mesaj iletebilirim?” diye sorar. Söz vermek, plan yapmak, projeler üretmek erkeklerde öncelikli olabilir; ama sözlerle savunulan şeylerin gerçekten yaşanıp yaşanmadığına odaklanırlar. Bu durumda lisan‑ı hâl, bir KPI (anahtar performans göstergesi) gibi değerlendirilir: davranışların, sonuçların ölçülebildiği bir zemine oturtulur. Bu açıdan erkekler için bu söz, “kelamla başlayan ama hâlle doğrulanan” bir süreçtir.
“Ben şöyle konuşuyorum” demekten ziyade “ben bunu yapıyorum” diyebilmek önemlidir.
Veriler, netlik, ölçülebilirlik: Hâlleriyle konuşmak, sözlerle konuşmaktan ‘entak’ (daha üstün) sayılır.
Erkek okurumuz şu soruları sormalı: “Söylediklerimle yaptıklarım örtüşüyor mu?”; “Davranışlarım başkalarının gözünde güven uyandırıyor mu?” Bu bakış açısı sözün hayata geçirilmesi açısından güçlü bir araçtır.
—
Kadınların Duygusal ve Toplumsal Etkiler Odaklı Yaklaşımı
Kadın bakış açısı ise biraz daha nüanslıdır: davranışların ve duruşun toplumsal, duygusal katmanlarını hisseder. Kadın için “hal dili”, bir bağlantı kurma biçimi, bir empati ortamı yaratma aracıdır. Sözlerin ardındaki niyeti, hissi ve toplumsal algıyı öne çıkarır. Örneğin:
Bir anne, çocuklarına “iyi insan ol” diye söz verebilir; ama gün içinde sergilediği sabırsızlık ya da anlayışlı davranışı çocuk çok daha net görür.
Toplumsal bağlamda, bir kadının çevresindekilerle ilişkisi, “ben buyum, ben de bunu yaşıyorum” mesajını verir; sözler bunun tamamlayıcısıdır.
Kadın okurumuz için şu sorular anlamlı olabilir: “Ben davranışlarımla başkalarına ilham, güven veriyor muyum?”; “Toplumda halim sözümle örtüşüyor mu?” Bu açıyla, söze değil yaşama dair samimi bir çağrı vardır.
—
İki Bakış Açısının Kesiştiği Alanlar ve Tartışma
Erkek‑kadın yaklaşımları arasında doğal olarak farklar olsa da, bu söz her iki perspektifte de birleştirici bir öğüt içerir: “Ne söylersen söyle, önce yaşa.” Objektif ölçütlerle duygusal bağ kurma arasında bir köprü gibidir. Bu bağlamda tartışabileceğimiz birkaç başlık:
Davranışlarımız mı önce gelir yoksa sözlerimiz mi? Hangisi daha güçlü?
Toplumsal rol beklentileri, erkek‑kadın için bu sözün nasıl yorumlandığını nasıl etkiliyor?
Günümüzde sosyal medyanın yaydığı “sözsel” içerik karşısında “hala dayalı” olmanın anlamı ne oldu?
—
Okuyuculara Davet
Bu noktada sizinle paylaşmak istiyorum — siz davranışlarınızı ve sözlerinizi nasıl dengeliyorsunuz? Erkek ya da kadın olarak bu söz sizin için hangi anlamları taşıyor? Hayatınızda “hal dilinin” söz dilinden daha etkili olduğunu hissettiğiniz bir anı var mı? Yorumlarda paylaşın, birlikte konuşalım.
—
Sonuç olarak, “Lisan‑ı hâl, lisan‑ı kâlden entaktır” yolu gösteriyor: Görünür davranışların ve yaşama biçiminin, kelimelerden daha derin bir etki alanı vardır. Erkeklerin stratejik algısı ve kadınların duygusal-toplumsal algısı bu sözde farklı tonlar buluyor ama ortak mesaj net — yaşadığın gibi konuş, konuştuğun gibi yaşa.
[1]: “Lisan-ı hâl lisan-ı kalden entaktır. – 1000Kitap”
[2]: “Muteber olan, lisan-ı hâldir – Dinimiz İslam”
[3]: “Lisan-ı hâl, lisan-ı kalden entaktır… – Türkiye Gazetesi”