Görgüsüz Eş Anlamlısı Nedir? Siyaset Bilimi Perspektifinden Gücün Estetiği Üzerine
Bir siyaset bilimci olarak, gücün nasıl kullanıldığı kadar, nasıl sergilendiğiyle de ilgilenirim. Gücün estetiği — yani iktidarın kendini gösterme biçimi — toplumsal düzenin aynası gibidir. Ancak bazen bu gösteri, ölçüsüzlükle kirlenir. Tam da burada şu soruyu sormak gerekir: “Görgüsüz” dediğimiz davranış biçimi, siyaset sahnesinde nasıl bir anlam taşır? Ve bu kavramın eş anlamlısı gerçekten sadece “kibirli” midir, yoksa “meşruiyetini kaybetmiş güç gösterisi” anlamına mı gelir?
Görgüsüzlük, bireysel bir kusur olmanın ötesinde, siyasal kültürün bir yansımasıdır. Çünkü bir toplumda iktidar, nezaket yerine şatafatla; adalet yerine gösterişle ölçülüyorsa, görgüsüzlük artık yalnızca kişisel değil, kurumsal bir soruna dönüşür.
İktidar ve Görgüsüzlük: Gücün Gösterilme Biçimi
Siyaset bilimi açısından görgüsüzlük, gücün ölçüsüzce sergilenmesidir. Eş anlamlısı olarak “kibir”, “şatafat”, “aşırılık” veya “etik yoksunluğu” kelimeleri kullanılabilir.
Ancak bu kelimelerin ötesinde, görgüsüzlük bir iktidar stratejisidir.
İktidar sahipleri, gücü meşru göstermek için çoğu zaman “görünürlük” yaratmaya çalışır. Lüks arabalar, ihtişamlı toplantılar, gösterişli kampanyalar… Tüm bunlar, sembolik sermaye aracılığıyla gücün sahnelenmesidir.
Ne var ki, güç görünür hale geldiğinde, denetlenebilir de olur. Bu nedenle, gösterişle bezeli iktidar biçimleri genellikle kırılgandır. Görgüsüzlük, bu kırılganlığı maskelemeye çalışan bir “siyasi makyaj” gibidir. Gücün hakikatini değil, illüzyonunu gösterir.
Kurumlar ve İdeolojik Görgüsüzlük
Bir diğer boyutta, “görgüsüzlük” yalnızca bireylere değil, kurumlara da sirayet eder. Bu duruma siyaset biliminde “kurumsal yozlaşma” denir.
Kurumlar, asıl işlevlerini unutup, sembolik statü araçlarına dönüştüğünde görgüsüzleşirler. Lüks kamu binaları, dev protokol törenleri, ölçüsüz bütçeler… Bu tür göstergeler, aslında ideolojik bir “üstünlük” mesajı taşır: “Biz sizden daha değerliyiz.”
Bu noktada “görgüsüz” kelimesinin siyasal eş anlamı, popülizm olabilir. Çünkü popülizm de tıpkı görgüsüzlük gibi, derinlik yerine yüzeysel gösteriye yatırım yapar.
İdeolojiler, halkın duygularını manipüle ederek, estetik bir biçimde iktidarı kutsallaştırır.
Bir anlamda, görgüsüzlüğün ideolojik versiyonu, “akıl yerine algının yönetimi”dir.
Erkek ve Kadın Perspektiflerinden Gücün Estetiği
Toplumsal cinsiyet perspektifiyle bakıldığında, “görgüsüzlük” kavramı ilginç bir şekilde iki farklı güç anlayışını ortaya koyar:
Erkek egemen siyasal yapı genellikle stratejik ve güç odaklı bir bakış açısına sahiptir. Erkeklerin temsil ettiği bu iktidar tarzı, gösterişi “gücün kanıtı” olarak görür. Lüks, hiyerarşi ve sert söylem; otoritenin araçları haline gelir.
Kadınların siyaset anlayışı ise daha çok demokratik katılım ve toplumsal etkileşim üzerine kuruludur. Kadın liderler, gücü sergilemekten çok paylaşmayı tercih eder; görünürlük yerine meşruiyeti hedeflerler.
Bu iki yaklaşımın kesişiminde, siyasetin gerçek anlamı saklıdır: Güç, paylaşılmadığında zehirlenir; ama paylaşıldığında dönüştürür. Dolayısıyla, “görgüsüzlük” yalnızca kişisel bir kusur değil, toplumsal cinsiyet dengesizliğinin de bir ürünüdür.
Vatandaşlık Kültürü ve Siyasal Görgü
Siyaset yalnızca yönetenlerle değil, yönetilenlerle de şekillenir. Bir toplumda vatandaşlık kültürü zayıfsa, siyasal görgü de geriler.
Otoriteye koşulsuz itaat, eleştirel düşüncenin zayıflaması, sembollere aşırı değer verilmesi… Bunların tümü, siyasal görgüsüzlüğün toplumsal zeminini oluşturur.
Gerçek vatandaşlık, sorgulama gücünden doğar.
Bir seçmen, liderine taparcasına bağlıysa; bir yurttaş, hak talep etmekten korkuyorsa; bir toplum, eleştiriyi saygısızlık olarak görüyorsa, orada siyasal görgü değil, siyasal körlük hâkimdir.
Oysa siyasal görgü, yalnızca nezaketle değil, adaletle ilgilidir.
Bir vatandaşın, gücün nasıl paylaşıldığını sorgulaması, demokrasinin en zarif biçimidir.
Provokatif Sorular: Görgü mü, Güç mü?
– İktidarın görgüsüzlüğü meşrulaştırdığı bir toplumda demokrasi ne kadar yaşayabilir?
– Vatandaşın sessizliği, görgünün mü yoksa korkunun göstergesidir?
– Kadınların güç anlayışı siyaseti dönüştürebilir mi, yoksa sistem onları da “görünürlük” oyununa mı çeker?
– Bir liderin sade olması, zayıflık mı yoksa yeni bir güç biçimi mi?
Sonuç: Görgüsüzlüğün Eş Anlamı — Meşruiyetsiz Güç
Sonuçta “görgüsüz” kelimesinin siyaset bilimi bağlamındaki eş anlamı, meşruiyetsiz güçtür. Çünkü görgüsüzlük, yalnızca estetik bir yoksunluk değil, etik bir sapmadır.
Siyasette ölçüsüzlük, sadece ahlaki değil, yapısal bir krizdir. Kurumlar yozlaştığında, liderler aşırılığa sığındığında, toplum da bu görgüsüzlüğü içselleştirir.
Gerçek siyasal zarafet, gücü gösterişle değil, adaletle taşımaktır.
Ve belki de en provokatif soru şudur: Görgüsüzlüğü eleştirirken, biz de farkında olmadan kendi güç arzularımızı mı süslüyoruz?